Thông tin Y khoa: Hội chứng Cushing (Tên Tiếng Anh: Cushing's syndrome)

Rối loạn hormon có nguyên nhân do nồng độ hormon corticosteroid cao bất thường trong máu.

Điều này có thể do tuyến thượng thận hoạt động quá mức, tuyến này bình thường sản sinh hormon corticosteroid, hoặc dùng thuốc corticosteroid trong thời gian dài. Hội chứng Cushing có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, nhưng thường ở độ tuổi trung niên.

Nguyên nhân và tỉ lệ mắc bệnh

Phần lớn các trường hợp mắc hội chứng Cushing hiện nay do dùng thuốc corticosteroid trong thời gian dài, loại thuốc này được sử dụng rộng rãi để điều trị một số tình trạng viêm như viêm khớp dạng thấp, bệnh ruột viêm, và hen. Những trường hợp như vậy thường nhẹ.

Hội chứng Cushing đôi khi có nguyên nhân trực tiếp bởi u tuyến thượng thận gây sản sinh quá nhiều hormon corticosteroid. Tình trạng cũng có nguyên nhân gián tiếp bởi sự hoạt động quá mức của tuyến yên, thường do u tuyến yên. Tuyến yên kiểm soát hoạt động của tuyến thượng thận bằng cách sản sinh một loại hormon được gọi là ACTH; hormon này kích thích vỏ thượng thận phát triển và sản sinh quá nhiều corticosteroid. Các trường hợp có nguyên nhân do sự hoạt động quá mức của tuyến yên (đôi khi được gọi là bệnh Cushing) phổ biến hơn ở phụ nữ.

Một số loại ung thư phổi và nhiều u khác dẫn đến hội chứng Cushing bằng cách sản sinh ACTH và vì vậy dẫn đến sản sinh quá nhiều corticosteroid ở tuyến thượng thận. Nguyên nhân này của hội chứng Cushing phổ biến hơn ở nam giới.

Triệu chứng

Những người mắc hội chứng Cushing có hình dạng đặc trưng. Bộ mặt thường tròn và ửng đỏ, thân thể trở nên béo phì. Mụn trứng cá và các vệt màu tía có thể xuất hiện trên bụng, bắp đùi và vú. Da mỏng và dễ bị bầm tím.

Xương trở nên yếu do chứng loãng xương và có khả năng bị gãy. Phụ nữ có nhiều lông hơn. Những người mắc bệnh nhạy cảm với nhiễm trùng và có thể bị loét đường tiêu hóa.

Có thể xảy ra những thay đổi tinh thần, gây trầm cảm, hoang tưởng, hoặc đôi khi sảng khoái. Mất ngủ là có thể là một vấn đề. Bệnh nhân có thể bị tăng huyết áp và phù. Khoảng một phần năm tổng số bệnh nhân bị đái tháo đường. Ở trẻ em, hội chứng Cushing có thể kìm hãm sự phát triển.

Chẩn đoán

Bất cứ ai bị nghi ngờ mắc hội chứng Cushing nên được kiểm tra bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết. Đế xác định chẩn đoán cần đo lượng ACTH trong máu và lượng corticosteroid trong máu và nước tiểu. Chụp cắt lớp điện toán hoặc chụp cộng hưởng từ tuyến thượng thận và tuyến yên nên được tiến hành để tìm kiếm các bất thường.

Điều trị

Nếu thuốc corticosteroid là nguyên nhân, hội chứng Cushing thường biến mất nếu liều lượng thuốc được giảm dần.

Nếu nguyên nhân là u bướu hoạc sự phát triển quá mức của tuyến thượng thận, tuyển được cắt bỏ bằng phẫu thuật. Nếu nguyên nhân là u tuyến yên, tuyến được mổ cắt bỏ hoặc khối u được làm cho nhỏ lại bằng bức xạ hoặc thuốc. Sau đó bệnh nhân sẽ cần đến liệu pháp hormon thay thế để bù lại lượng hormon bị thiếu bởi tuyến thượng thận và tuyến yên.

Tài liệu và thông tin trong bài viết này được trích dẫn từ cuốn Từ điển Bách khoa Y học Anh Việt A-Z mà tác giả là một nhóm nhà khoa học do Giáo sư Ngô Gia Hy làm chủ biên.