Bệnh viêm thị thần kinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nguyên nhân của bệnh viêm thị thần kinh

- Nguyên phát (không thấy căn nguyên)

- Nhiễm trùng các vùng lân cận (xoang, răng) hoặc toàn thân.

- Nhiễm virus ở trẻ em ( sởi, quai bị, thủy đậu…)

- Các nhiễm trùng virus khác ( viêm não, herpes..)

- Lao, giang mai, bệnh Sarcoid, bệnh xơ cứng mảng...

Chẩn đoán bệnh viêm thị thần kinh

a. Lâm sàng:

- Lứa tuổi thường gặp: 18 - 45 tuổi.

- Giảm thị lực một hoặc hai mắt ở các mức độ khác nhau, bệnh có thể từ từ hoặc tiến triển nhanh (vài ngày đến vài tuần).

- Đau nhức hố mắt, có thể đau khi vận nhãn, hai mắt không đỏ, không chói cộm.

- Tổn thương sắc giác: giảm sắc giác

- Có thể có các triệu chứng hệ thống thần kinh , hô hấp, tim mạch…

- Phản xạ đồng tử nghịch thường

- Tổn thương đáy mắt có hai hình thái:

+ Viêm thị thần kinh phía trước còn gọi là viêm gai thị: Bờ gai thị mờ do cương tụ quanh gai thị, mạch máu gai thị giãn, có thể kèm xuất huyết quanh gai hình ngọn nến.

+ Viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu: Đáy mắt hầu như không có gì bất thường.

b. Cận lâm sàng:

- Đo thị lực

- Khuyết phản xạ đồng tử liên ứng trong trường hợp bị một mắt hoặc tổn thương hai mắt nhưng không cân xứng.

- Thị trường: tổn hại thị trường đa dạng: Hẹp đều hoặc từng góc góc một một phần tư, ám điểm trung tâm hoặc cạnh trung tâm, điểm mù sinh lý tora.

- Rối loạn sắc giác.

- Siêu âm: lồi gai thị, thị thần kinh to ra, bờ không đều

- OCT vùng gai thị: lồi gai thị

- X-Quang sọ não thẳng nghiêng; X-Quang xoang chụp Blondeux và Hirtz (có thể thấy hình ảnh viêm xoang).

- Chụp C.T scanner sọ, chụp MRI (thị thần kinh to ra, bờ không đều).

- Điện chẩm kích thích (PEV: giảm hoặc mất).

- Xét nghiệm máu (công thức máu, máu lắng…)

c. Chẩn đoán xác định:

- Giảm thị lực, giảm phản xạ đồng tử hướng tâm

- Viêm phù gai thị

- Ám điểm trung tâm

d. Chẩn đoán phân biệt:

- Thiếu máu đầu thị thần kinh: hẹp động mạch cảnh, viêm động mạch tế bào khổng lồ (thường gặp ở người già, hình ảnh đáy mắt có thể gặp xuất huyết cạnh gai thị kèm phù gai nhẹ).

- Phù gai thị do tăng áp lực nội sọ: u não, áp xe não…( kèm các dấu hiệu khác của tăng áp lực nội sọ, rối loạn tri giác)

- Cơn tăng huyết áp kịch phát (tiền sử tăng huyết áp, đo huyết áp thấy tăng cao)

- Ngộ độc thị thần kinh (do rượu, thuốc chống lao...)

- Khối u nội nhãn chèn ép thị thần kinh (dấu hiệu tăng áp lực nội sọ, chụp CT scanner, MRI giúp chẩn đoán phân biệt).

- Ngoài ra còn có các trường hợp viêm gai thị phối hợp như: viêm màng bồ đào gai thị, viêm màng bồ đào màng não.

Phương pháp điều trị bệnh

a. Nguyên tắc:

- Chống viêm

- Giảm phù

- Dinh dưỡng thị thần kinh.

b. Điều trị cụ thể

- Mức độ 1: Thị lực giảm ít hoặc vừa

Chống viêm đặc hiệu:

+ Kháng sinh chống lao, giang mai nếu xác định được nguyên nhân.

+ Kháng sinh phổ rộng: cephalosporine thế hệ 3, quinolone…

+ Thuốc chống virus.

+ Kháng sinh chống nấm.

Chống viêm:

+ Prednisolon 0,5mg/kg/ngày, khi bệnh đỡ hạ liều dần.

+ Hoặc Indomethaxin 0,025g x 4 viên/ngày, khi bệnh đỡ hạ liều dần.

Thuốc dãn mạch, tăng cường tuần hoàn:

+ Ginkgo biloba 40mg x 2 viên/ngày trong 2 đến 4 tuần.

Dinh dưỡng thần kinh:

+ Vitamin B1, B6, B12 (3B hay Neramin) x 2 viên/ ngày trong 2 đến 4 tuần.

- Mức độ 2: Thị lực giảm nhiều hoặc điều trị tuyến dưới không khỏi.

Chống nhiễm khuẩn bằng các kháng sinh phổ rộng:

+ Cephalosporine thế hệ 3, quinolone đường uống, tiêm bắp hoặc tĩnh mạch.

+ Thuốc chống virus.

+ Kháng sinh chống nấm.

Thuốc chống viêm:

+ Prednisolon 1mg/kg/ngày trong 7 đến 10 ngày, sau đó hạ liều dần.

Thuốc dãn mạch, tăng cường tuần hoàn:

+ Ginkgo biloba 40mg x 2 viên/ngày trong 2 đến 4 tuần.

+ Tinh chất protein não lợn chuẩn hóa: tiêm tĩnh mạch chậm Cerebrolysin 10ml x 1 ống/ngày trong 2 đến 4 tuần.

Dinh dưỡng thần kinh:

+ Vitamin B1, B6, B12 ( 3B hay Neucarmin ) x 2 viên/ ngày trong 2 đến 4 tuần.

+ Dùng thêm vitamin C viên 500mg ngày uống 1 viên trong 2 đến 4 tuần.

+ Vitamin B1 0,025g/ống/ngày + Vitamin B12 500mcg x 1 ống/ ngày, đường tiêm bắp.

Thuốc giảm phù có tác dụng chống viêm:

+ Alphachymotrypsin viên 4,2mg x 4-6 viên/ngày uống trong 7 đến 10 ngày.

c. Điều trị theo y học cổ truyền:

Y học dân tộc gọi là chứng thanh manh, do can huyết hư can phong nổi lên mà gây bệnh.

- Triệu chứng (dựa theo y học hiện đại)

- Phương pháp chữa: Bổ can huyết tức phong.

Bài thuốc:

Châm cứu:

- Châm bổ: Can du, Cách du,Tthái xung, Thận du, Tỳ du. Tình minh, Toản trúc, Thừa khấp, Cầu hậu, Phong trì.

- Lưu kim 45 phút: châm một liệu trình 7 đến 10 ngày.

Tiên lượng và biến chứng của bệnh

- Tiên lượng phụ thuộc vào thời gian mắc bệnh, nguyên nhân gây bệnh

+ Thị lực phục hồi hoàn toàn

+ Thị lực phục hồi một phần

+ Thị lực không phục hồi, teo gai thị

- Biến chứng: teo gai thị sau viêm.

Phòng bệnh

Theo nguyên nhân bệnh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nhãn khoa - Nhà xuất bản y học - 1978

2. Nhãn khoa giản yếu - Nhà xuất bản y học - 2002

3. Bài giảng y học cổ truyền - Nhà xuất bản y học - 2007

4. Bài giảng châm cứu, tập 1,2 - Nhà xuất bản y học - 2007

(Nguồn tài liệu: "Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh về mắt" ban hành kèm theo Quyết định số 40/QĐ-BYT ngày 12/01/2015)

> Đọc thêm các bệnh lý về mắt tại đây