Kiến thức y học về bệnh thuỷ đậu ở trẻ em

Tuy nhiên, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh thủy đậu có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng và thậm chí dẫn đến tử vong.

> Bệnh thuỷ đậu là gì?

Bệnh thủy đậu ở trẻ em là gì?

Bệnh thủy đậu ở trẻ em là một loại nhiễm trùng cấp tính do virus gây ra, thường xuất hiện nhiều ở trẻ dưới 15 tuổi, đặc biệt là trong các khu vực đông dân cư và vào thời điểm giao mùa. Nhiều người nghĩ rằng bệnh thủy đậu chỉ ảnh hưởng đến da và lo lắng chủ yếu về các mụn nước có thể gây nhiễm trùng và để lại sẹo. Tuy nhiên, các biến chứng của bệnh thủy đậu có thể nghiêm trọng hơn nhiều, bao gồm viêm phổi, rối loạn tâm thần, hôn mê, viêm não, co giật, và nguy hiểm nhất là tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Theo bác sĩ Lê Phan Kim Thoa, Nguyên Trưởng khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, tại Việt Nam, bệnh thủy đậu nằm trong nhóm 5 bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất với tỷ lệ lây lan cao. Bệnh đặc biệt ảnh hưởng nặng nề đến trẻ dưới 12 tháng tuổi và tăng nguy cơ mắc bệnh zona về sau lên đến 4,5 lần so với các lứa tuổi khác.

Hiện nay, bệnh thủy đậu ở trẻ em vẫn là một gánh nặng y tế trên toàn thế giới. Thống kê cho thấy mỗi năm có hơn 4 triệu người mắc bệnh thủy đậu, trong đó 10.000 bệnh nhân cần nhập viện để điều trị. Tại Việt Nam, theo số liệu năm 2018, có hơn 31.000 trường hợp mắc bệnh, nhiều trường hợp có biến chứng nặng do tự điều trị tại nhà và trẻ bị thủy đậu bẩm sinh do mẹ bị mắc bệnh trong thời kỳ mang thai.

Triệu chứng bệnh thủy đậu ở trẻ em

Bệnh thủy đậu ở trẻ em thường biểu hiện qua những mụn nước nhỏ, màu đỏ xuất hiện rải rác trên da. Bệnh thủy đậu được chia làm bốn giai đoạn:

Giai đoạn ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh thủy đậu kéo dài khoảng 14-16 ngày và phát triển trong vòng 10-21 ngày sau khi tiếp xúc với virus. Ở giai đoạn này, trẻ không có triệu chứng rõ ràng nên khó phát hiện bệnh.

Giai đoạn khởi phát: Sau giai đoạn ủ bệnh, trẻ có thể bị sốt nhẹ, chán ăn, mệt mỏi. Một số trẻ có thể nổi hạch sau tai và viêm họng. Các triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm, dẫn đến bỏ lỡ thời điểm điều trị tốt nhất.

Giai đoạn phát bệnh: Các triệu chứng trở nên rõ ràng với sự xuất hiện của các mụn nước ngứa, chứa dịch trong, sau đó đục dần và đóng vảy. Mụn nước có thể xuất hiện trên ngực, lưng, mặt và lan ra toàn thân, kể cả trong miệng, mí mắt, và vùng sinh dục.

Giai đoạn hồi phục: Nếu được điều trị đúng cách, trẻ có thể hồi phục trong vòng 7-10 ngày. Các nốt mụn sẽ khô, đóng vảy và bong tróc.

Nguyên nhân trẻ em bị bệnh thủy đậu

Bệnh thủy đậu do virus Varicella Zoster (VZV) thuộc họ herpesviruses gây ra. Virus này lây lan qua đường hô hấp, thông qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện. Trẻ em chưa được tiêm phòng dễ mắc bệnh khi tiếp xúc với vật dụng chung như đồ chơi hoặc đồ dùng cá nhân.

Trẻ nhỏ với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện dễ bị tấn công bởi virus thủy đậu. Khi tiếp xúc với môi trường xung quanh, trẻ có thể lây bệnh dễ dàng khi chơi, ăn, ngủ cùng bạn bè.

> Bệnh thủy đậu lây nhiễm mạnh nhất khi nào?

Biến chứng bệnh thủy đậu ở trẻ em

Mặc dù bệnh thủy đậu được xem là lành tính, nhưng nếu không điều trị đúng cách và kịp thời, thủy đậu ở trẻ nhỏ có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như:

• Nhiễm trùng da và mô mềm: Do vi khuẩn xâm nhập

• Viêm phổi: Gây khó thở và các vấn đề về hô hấp

• Viêm gan: Ảnh hưởng đến chức năng gan

• Viêm não và mất điều hòa tiểu não: Gây ra các triệu chứng thần kinh

• Thủy đậu xuất huyết: Gây chảy máu nghiêm trọng

• Nhiễm trùng máu: Gây nguy hiểm đến tính mạng

• Viêm khớp: Gây đau đớn và khó di chuyển

Theo bác sĩ Kim Thoa, khi phụ nữ mang thai mắc bệnh thủy đậu, thai nhi cũng có thể bị ảnh hưởng. Mức độ ảnh hưởng tùy thuộc vào thời gian mang thai khi người mẹ nhiễm bệnh:

• Trong 20 tuần đầu: Trẻ có nguy cơ bị thủy đậu bẩm sinh, bao gồm dị tật ở mắt, các vấn đề thần kinh như đầu nhỏ, mù, chậm phát triển, co giật, sẹo da và chi bị teo nhỏ.

• Từ 20 đến 36 tuần: Em bé có nguy cơ mắc bệnh zona khi còn nhỏ.

• Trong vòng 5 ngày trước và 2 ngày sau sinh: Trẻ sơ sinh có thể mắc bệnh thủy đậu.

Ngoài ra, virus thủy đậu có thể tồn tại trong cơ thể suốt đời. Nhiều năm sau, virus này có thể gây ra bệnh zona (giời leo), một căn bệnh gây nổi mụn nước trên da theo từng vùng. Tiếp xúc với mụn nước của người bệnh zona có thể khiến người chưa từng mắc hoặc chưa tiêm phòng ngừa thủy đậu bị nhiễm bệnh thủy đậu.

Cách chữa bệnh thủy đậu ở trẻ em

Khi trẻ có triệu chứng thủy đậu, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị. Điều trị chủ yếu dựa vào triệu chứng, giảm sốt, giảm ngứa, và ngăn ngừa nhiễm trùng do mụn nước vỡ.

Điều trị tại nhà: Phụ huynh cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ, sử dụng dung dịch xanh methylen hoặc thuốc tím để chấm vào nốt mụn vỡ. Theo dõi trẻ kỹ và tái khám đúng lịch.

Thuốc điều trị: Bệnh thủy đậu ở trẻ có thể điều trị bằng thuốc kháng virus, thuốc hạ sốt, giảm đau và vitamin. Không sử dụng Aspirin để hạ sốt vì nguy cơ gây ra hội chứng Reye.

Lưu ý khi chăm sóc trẻ nhỏ bị bệnh thủy đậu

Vì bệnh thủy đậu lây truyền qua đường hô hấp, khi trẻ bị chẩn đoán mắc bệnh thủy đậu, phụ huynh cần lưu ý những điều sau:

• Giữ trẻ ở nhà: Hạn chế để trẻ tiếp xúc với người khác cho đến khi các nốt phỏng nước đã đóng vảy và không xuất hiện nốt phỏng nước mới.

• Vệ sinh tay chân: Cắt móng tay, móng chân và giữ sạch tay chân cho trẻ. Sử dụng bao tay vải để ngăn trẻ cào vào các nốt phỏng nước, tránh nguy cơ bội nhiễm và nhiễm trùng da.

• Chăm sóc dinh dưỡng: Cho trẻ ăn các món ăn mềm, lỏng, dễ nuốt và dễ tiêu. Đảm bảo trẻ uống đủ nước và bổ sung nước hoa quả, đặc biệt là các loại quả giàu vitamin để tăng cường sức đề kháng.

• Chọn quần áo phù hợp: Cho trẻ mặc quần áo mềm, thoáng mát, không cọ sát vào da để tránh làm vỡ các nốt phỏng. Vệ sinh cá nhân, tai mũi họng và răng miệng sạch sẽ cho trẻ bằng nước muối sinh lý.

• Phụ huynh cần đeo khẩu trang: Khi tiếp xúc với trẻ, phụ huynh nên đeo khẩu trang và rửa tay bằng xà phòng ngay sau khi tiếp xúc để tránh lây lan bệnh.

• Giảm ngứa: Để giảm triệu chứng ngứa, bố mẹ có thể cho trẻ tắm với nước ấm và tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng các loại kem dưỡng da giúp giảm ngứa.

> Các biến chứng nguy hiểm của bệnh thuỷ đậu?

Cách phòng ngừa bệnh thủy đậu ở trẻ em

Để phòng ngừa bệnh thủy đậu, bố mẹ cần hạn chế tối đa việc để trẻ tiếp xúc với người bệnh, tạo thói quen rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh. Sử dụng các dụng cụ vệ sinh riêng và giữ cho phòng luôn thoáng mát, vệ sinh nhà cửa và các vật dụng bằng dung dịch sát khuẩn an toàn. Chú trọng chế độ dinh dưỡng và vận động để trẻ có sức khỏe tốt và đề kháng cao.

Bên cạnh đó, việc tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh thủy đậu là biện pháp hữu hiệu nhất. Tiêm vắc xin không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giảm thiểu tác động lâu dài của bệnh lên sức khỏe của trẻ nếu có biến chứng. Hiện nay, vắc xin thủy đậu có thể tiêm sớm cho trẻ từ 9 tháng tuổi đến người lớn. Lịch tiêm phòng cụ thể của các loại vắc xin thủy đậu hiện đang được cấp phép sử dụng ở Việt Nam.

(Bài viết tham khảo, biên soạn lại từ tài liệu "Bệnh thuỷ đậu ở trẻ em: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa", link bài: https://tamanhhospital.vn/benh-thuy-dau-o-tre-em/)