Rối loạn ăn uống có đặc điểm giảm cân mạnh, chủ ý tránh thực phẩm, và rất sợ bị béo. Thường được gọi là "bệnh chán ăn”, bệnh chán ăn tâm thần khó điều trị và đôi khi nguy hiểm tính mạng.
Bệnh chán ăn thường ảnh hưởng đến con gái hoặc phụ nữ trẻ, đặc biệt ở những nhóm có nguy cơ cao. Tính trên toàn dân số, tỉ lệ mắc bệnh là một trên 100.000; ở nhóm tuổi thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ, tỉ lệ là một trên 100, tỉ lệ này tăng lên khoảng một trên 20 với phụ nữ là người mẫu, diễn viên múa ba lê và vận động viên. Trường hợp mắc bệnh ở nam giới rất hiếm. Nhưng tỉ lệ này có xu hướng tăng ở tuổi thiếu niên.
Giảm cân
Hoạt động quá nhiều hoặc cưỡng bức luyện tập quá nhiều
Mệt mỏi và yếu
Lông tơ trên cơ thể có dạng như trẻ em, tóc mảnh
Kén ăn
Gây nôn
Dùng thuốc nhuận tràng để giảm cân
Nguyên nhân chán ăn đã được tranh luận rất nhiều. Nhiều người mắc bệnh là các thành viên của gia đình hoặc có quan hệ gần gũi đặc biệt với cha hoặc mẹ. Một số người có khuynh hướng lo làm vui lòng người khác hoặc ám ảnh về những thói quen của họ.
Người ta cho rằng những người chán ăn tâm thần coi bữa ăn như một cách để kiểm soát cuộc sống của họ. Họ không muốn phát triển và cố giữ hình dạng trẻ thơ của mình. Một số chuyên gia cho rằng bệnh chán ăn tâm thần là chứng sợ thật sự về việc tăng cân.
Những chuyên gia khác tin rằng chán ăn tâm thần là một triệu chứng hơn là một bệnh, và nguyên nhân thật sự là trầm cảm, rối loạn nhân cách, hoặc hiếm thấy hơn, tâm thần phân liệt. Tuy nhiên, rất khó trong việc xác định những nguyên nhân cơ bản như vậy.
Những thay đổi hormon có liên quan đến sự giảm cân và vô kinh khiến một số bác sĩ coi bệnh chán ăn tâm thần là bệnh thể chất, có nguyên nhân do rối loạn vùng dưới đồi (phần não có liên quan đến cảm giác đói, khát và sự phát triển giới tính).
Dấu hiệu rõ ràng nhất là sự hốc hác, gầy gò, với khoảng một phần ba hoặc hơn trọng lượng cơ thể bị mất. Trong những giai đoạn đầu của rối loạn, người mắc bệnh thường hoạt động quá mức, thường xuyên bận rộn và tập luyện liên tục. Khi tiếp tục giảm cân, họ trở nên mệt mỏi và yếu nhược, da trở nên khô, tóc trở nên mỏng hơn. Sự thiếu ăn gây nên một số rối loạn sinh hóa phá vỡ sự cân bằng hormon, dẫn đến vô kinh trong nhiều trường hợp.
Phần lớn người chán ăn thường ăn rất ít và kén ăn. Đôi khi họ chè chén say sưa, rồi sau đó tự gây nôn hoặc dùng thuốc nhuận tràng hoặc thuốc lợi tiểu để kích thích giảm cân. Họ có hành vi này vì có cảm giác lúc nào cũng đói, dù rằng họ vẫn chối cãi.
Ẩm thực và cân nặng ám ảnh tư tưởng của họ quá mức. Những người mắc bệnh thường bóp méo hình ảnh của cơ thể mình và nghĩ rằng họ quá béo. Có thể xảy ra lạm dụng thuốc hoặc rượu.
Thông thường cần phải điều trị tại bệnh viện để giúp bệnh nhân có được trọng lượng bình thường. Điều trị thường dựa trên một chương trình nuôi dưỡng có kiểm soát, kết hợp với liệu pháp tâm lý hoặc liệu pháp gia đình.
Có thể cần dùng thuốc nếu có trầm cảm hoặc những bệnh khác. Chlorpromazin cũng hữu dụng trong những giai đoạn điều trị đầu để làm dịu bệnh nhân và kích thích tăng cân.
Bệnh nhân có thể cần tới liệu pháp tâm lý nhiều tháng hoặc nhiều năm sau khi họ có lại cân nặng bình thường. Sự tái phát bệnh là phổ biến bất cứ lúc nào có stress. Khoảng 50% tất cả các bệnh nhân chán ăn tâm thần được điều trị tại bệnh viện tiếp tục có những triệu chứng trong nhiều năm; 5 - 10% sau đó chết do đói khát hoặc tự tử.
Tài liệu và thông tin trong bài viết này được trích dẫn từ cuốn Từ điển Bách khoa Y học Anh Việt A-Z mà tác giả là một nhóm nhà khoa học do Giáo sư Ngô Gia Hy làm chủ biên.
Tags:
Tags:
Từ điển Bách khoa Y học Anh - Việt (A - Z) là cuốn sách về kiến thức y học chuyên sâu với các từ tiếng Anh được giải thích bằng tiếng Việt giản dị, dễ hiểu, có hệ thống và bảo đảm độ tin cậy, tác giả là một nhóm nhà khoa học do Giáo sư Ngô Gia Hy làm chủ biên.
Cuốn sách nổi tiếng này của tác giả GS.TS.BS Nguyễn Chấn Hùng đã được NXB Tổng hợp TP HCM tái bản nhiều lần.
"Khi hơi thở hóa thinh không" là một cuốn hồi ký đầy xúc động và sâu sắc của Paul Kalanithi, một bác sĩ phẫu thuật thần kinh trẻ tuổi người Mỹ gốc Ấn. Anh đã viết cuốn sách trong những tháng cuối đời khi anh đối mặt với căn bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối.
