Đau mắt đỏ ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Đau mắt đỏ ở trẻ em là gì?

Bệnh đau mắt đỏ, còn được gọi là là bệnh viêm kết mạc được gây ra bởi một số siêu vi tác động lên lớp màng của nhãn cầu gây viêm, sung huyết. Bệnh thường bùng phát vào mùa Hè đến cuối Thu.

Tại thành phố Hồ Chí Minh, trong 9 tháng đầu năm 2023 đã có 71.000 người bị đau mắt đỏ. Đồng thời, dịch bệnh đau mắt đỏ cũng diễn ra tại các tỉnh thành khác như Quảng Nam, Bình Phước, Đà Nẵng, Hà Nội, Hải Phòng. Tần suất nhiễm bệnh này trong cộng đồng cao gấp 3 – 4 lần so với năm ngoái.

Hiện nay, tại bệnh viện Mắt TP.HCM, bệnh viện Nhi đồng I, bệnh viện Nhi đồng II, Nhi đồng III, Nhi đồng IV, tỷ lệ bệnh nhân đến khám do đau mắt đỏ tăng cao. Đáng lưu ý, trong số những bệnh nhân này, có đến 50% là trẻ em.

Triệu chứng đau mắt đỏ ở trẻ em

Phần lớn trẻ bị đau mắt đỏ sẽ có các triệu chứng sau:

- Đầu tiên, trẻ bị đau mắt. Sau khi nhiễm virus gây bệnh, mắt trẻ có biểu hiệu xung huyết, làm mắt đỏ.

- Thứ hai, trẻ cảm thấy ngứa, cộm mắt. Điều này khiến trẻ có xu hướng dụi mắt nhiều hơn, mắt ngày càng đỏ hơn.

- Trẻ bị đau mắt đỏ sẽ có nhiều ghèn mắt (rỉ mắt) khi mới ngủ dậy.

- Đôi khi, ở một số trẻ có biểu hiện sốt nhẹ hoặc đau họng…

Tóm lại, triệu chứng chính của bệnh đau mắt đỏ ở trẻ em mà bố mẹ nên lưu ý là mắt đỏ, trẻ hay dụi mắt, cảm thấy cộm và mắt có ghèn.

Nguyên nhân gây bệnh đau mắt đỏ ở trẻ em

Nguyên nhân gây đau mắt đỏ ở trẻ em là do siêu vi. Dựa theo kết quả nghiên cứu trong các đợt dịch đầu năm 2023 của Sở Y tế TP.HCM, có 2 nhóm virus gây nên bệnh đau mắt đỏ là Enterovirus và Adenovirus. Phần lớn các ca bệnh do Enterovirus gây ra, chiếm 86%, còn lại là Adenovirus. Bệnh nhân nhiễm bệnh do nhóm virus nào cũng có thể gặp các triệu chứng từ nặng cho đến nhẹ. Tuy nhiên, bệnh do Enterovirus dễ lây nhiễm hơn còn bệnh do Adenovirus có nguy cơ dẫn đến bệnh mãn tính nhiều hơn.

Bệnh có thể lây lan ngay trước khi có biểu hiện ra bên ngoài. Trong khoảng thời gian mắc bệnh đau mắt đỏ, thậm chí 3 ngày sau khi đã khỏi bệnh, đau mắt đỏ vẫn có thể lây lan cho người khác.

Ngoài ra, bệnh đau mắt đỏ có thể được gây ra bởi các tác nhân khác như vi khuẩn (Staphylococcus aureus, cúm Haemophilus, phế cầu khuẩn, bệnh lậu Neisseria, chlamydia trachomatis) hay do virus herpes, kích ứng với thành phần của thuốc nhỏ mắt, dị ứng. (1)

Những trẻ nào có nguy cơ bị đau mắt đỏ?

Bệnh đau mắt đỏ có thể xảy ra ở bất kỳ đứa trẻ nào. Nguy cơ lây nhiễm bệnh đau mắt đỏ sẽ cao hơn nếu trẻ có các yếu tố dưới đây:

- Trẻ tiếp xúc với người nhiễm bệnh đau mắt đỏ.

- Trẻ có hệ miễn dịch suy giảm.

- Trẻ có thói quen vệ sinh mắt không đúng cách, thường xuyên đưa tay lên mắt.

- Trẻ sống trong vùng dịch.

Chẩn đoán đau mắt đỏ ở trẻ em

Bệnh đau mắt đỏ thường được chẩn đoán qua thăm khám lâm sàng, đánh giá các triệu chứng và tiền sử bệnh của trẻ. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện thêm một số xét nghiệm liên quan để xác định tác nhân gây bệnh như xét nghiệm nước mắt.

Điều trị đau mắt đỏ ở trẻ em

Tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh, trẻ bị đau mắt đỏ sẽ được điều trị dựa vào tác nhân gây bệnh, độ tuổi và thể trạng sức khỏe của trẻ. Trẻ bị đau mắt đỏ thường sẽ được điều trị bằng thuốc nhỏ mắt. Có 3 loại thuốc nhỏ mắt được sử dụng trong điều trị bệnh này:

- Nước muối sinh lý: Đây là loại nhỏ mắt đơn giản nhất. Bệnh nhi có thể được chỉ định rửa mắt hoặc nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý.

- Thuốc nhỏ mắt có kháng sinh: Thực tế, có rất nhiều loại kháng sinh có thể sử dụng trong điều trị đau mắt đỏ ở trẻ. Tobramycin (Tobrex) là loại thuốc kháng sinh thường được bác sĩ chỉ định dùng cho trẻ mắc bệnh. Nhưng khi dịch bệnh bùng phát, loại kháng sinh này trở nên khan hiếm. Bác sĩ có thể sử dụng các loại kháng sinh khác như Ciprofloxacin, Ofloxacin, Dyomicin, Neomycin,…

- Thuốc nhỏ mắt có Corticoid: Tuyệt đối không tự ý dùng các loại thuốc nhỏ mắt có Corticoid khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Bệnh nhân chỉ được sử dụng theo đúng loại thuốc nhỏ mắt và liều lượng do bác sĩ chỉ định.

Cách chăm sóc cho trẻ bị đau mắt đỏ tại nhà

Chăm sóc trẻ bị đau mắt đỏ tại nhà đúng cách giúp tăng hiệu quả điều trị, trẻ nhanh chóng khỏi bệnh. Hơn nữa, điều này còn giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh cho các thành viên trong gia đình cũng như sự tái nhiễm của bệnh.

1. Ngăn ngừa sự tái nhiễm

Có rất nhiều nguyên nhân gây nên bệnh đau mắt đỏ ở trẻ em. Do đó, trẻ vẫn có nguy cơ tái nhiễm khi tiếp xúc với những người đang mắc bệnh đau mắt đỏ. Bố mẹ nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa đau mắt đỏ cho trẻ ngay trong khi điều trị bệnh cho trẻ và sau khi trẻ đã hết bệnh.

2. Giữ vệ sinh cho mắt

Vệ sinh mắt là một phần không thể thiếu khi chăm sóc trẻ bị đau mắt đỏ. Bố mẹ nên lấy một miếng gạc hoặc khăn sạch đã được khử khuẩn thấm ướt với nước, lau sạch mắt, lấy hết ghèn mắt cho trẻ. Đồng thời, bố mẹ có thể kết hợp rửa mắt cho trẻ bằng nước muối sinh lý.

Lưu ý, bố mẹ nên lau bên mắt bị nhẹ hoặc không nhiễm bệnh trước bên còn lại. Gạc sau khi sử dụng nên bỏ vào thùng rác còn nếu bố mẹ sử dụng khăn, hãy giặt riêng và khử khuẩn chúng sau khi vệ sinh mắt cho trẻ.

3. Giảm sự lây lan của nhiễm trùng

Virus gây bệnh chủ yếu nằm trong ghèn và nước mắt, con đường lây nhiễm bệnh chính của đau mắt đỏ. Do đó, các đồ dùng cá nhân như khăn tay, đồ chơi của bệnh nhân đau mắt đỏ cần được khử trùng hàng ngày và không dùng chung với những người khác để tránh lây lan bệnh.

Đồng thời, trẻ bị đau mắt đỏ cần hạn chế tiếp xúc với người khác. Trường hợp bắt buộc đi đến những nơi công cộng, hay bố mẹ chăm cho trẻ cần có biện pháp phòng ngừa phù hợp (đeo khẩu trang, kính chắn bọt, rửa tay với xà phòng khử khuẩn,…).

Các siêu vi gây bệnh đau mắt đỏ có thể lây lan cho người khác qua nước hồ bơi, gây nên dịch bệnh. Vì vậy, bố mẹ tuyệt đối không cho trẻ bị đau mắt đỏ đi bơi.

4. Thực hiện lối sống lành mạnh

Về ăn uống, trẻ bị đau mắt đỏ nên được ăn uống đầy đủ dưỡng chất, uống đủ nước. Đồng thời, cho trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn, hạn chế sử xem tivi và các thiết bị điện tử khác.

Sữa mẹ có thể chữa đau mắt đỏ?

Theo chia sẻ của PGS.TS.BS Vũ Huy Trụ – Trưởng khoa Nhi BVĐK Tâm Anh TP.HCM, khi trẻ bị đau mắt đỏ, bố mẹ không nên dùng sữa mẹ hay bất kỳ loại sữa nào để nhỏ vào mắt của trẻ. Hiện vẫn chưa có nghiên cứu khoa học nào chỉ ra được công dụng này của sữa mẹ. Hơn nữa, nhỏ sữa vào mắt có thể khiến tình trạng nhiễm trùng của trẻ đau mắt đỏ trở nên nghiêm trọng hơn.

Sữa mẹ chỉ nên được sử dụng như một nguồn dưỡng chất thiết yếu cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đối với nhóm trẻ này, sữa mẹ không chỉ cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể phát triển mà còn bổ sung các kháng thể quan trọng, giúp trẻ khỏe mạnh, tăng cường miễn dịch.

=> Xem thêm: Bị đau mắt đỏ nên kiêng ăn gì để nhanh khỏi?

Những biến chứng đau mắt đỏ ở trẻ em là gì?

Bệnh đau mắt đỏ ở trẻ thường sẽ hết sau 7 ngày chăm sóc và điều trị phù hợp nhưng đôi khi, bệnh nhân có thể gặp phải biến chứng nhẹ, khu trú ở kết mạc. Một số trường hợp, bệnh gây biến chứng nặng, diễn ra ở giác mạc như viêm giác mạc, loét giác mạc, sẹo giác mạc. Trẻ bị đau mắt đỏ có thể bị bội nhiễm do trẻ dụi mắt – vi trùng từ tay đi vào mắt gây nhiễm trùng đường mắt. Bệnh đau mắt đỏ cũng có thể khiến trẻ suy giảm thể lực.

Các biến chứng nặng có nguy cơ xảy ra cao hơn ở trẻ suy giảm miễn dịch. Vì vậy, nếu bệnh đã kéo dài 10 ngày, bố mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được kiểm tra lại.

Cách phòng ngừa bệnh đau mắt đỏ ở trẻ em

Để phòng ngừa bệnh đau mắt đỏ cho trẻ em, phụ huynh nên chú ý chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

- Không tiếp xúc hay dùng chung các vật dụng của người đau mắt đỏ.

- Trẻ mắc bệnh nên ở nhà và thông báo cho nhà trường để có phương hướng khử trùng, tẩy uế phòng học và các vật dụng trong khuôn viên trường phù hợp.

- Giữ môi trường sống sạch sẽ, gọn gàng, thông thoáng, thường xuyên vệ sinh ga giường, ga gối.

- Không cho trẻ đưa tay lên mắt, nhất là trong mùa dịch.

- Rửa tay sạch sẽ thường xuyên nhất là sau khi đi từ bên ngoài về nhà, sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn.

- Hạn chế cho trẻ đến các khu vực đông người, đặc biệt là vùng dịch. Trường hợp bắt buộc, trẻ nên được đeo khẩu trang và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, hạn chế tiếp xúc kỹ lưỡng.

- Cho trẻ thăm khám sức khỏe định kỳ và tiêm đầy đủ các loại vacxin theo khuyến cáo của Bộ Y tế để tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch cho trẻ.

Khi nào đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Thông thường, bệnh đau mắt đỏ diễn ra ở mức độ nhẹ nhưng đôi khi, có một số trường hợp bệnh chuyển bến nặng, nghiêm trọng. Đối với bệnh đau mắt đỏ ở trẻ, tốt nhất, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám. Đặc biệt, nếu trẻ bị đau mắt đỏ có các biểu hiện sau, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được hỗ trợ càng sớm càng tốt:

- Trẻ chảy nước mắt có mủ.

- Trẻ bị đau mắt đỏ dưới 3 tháng tuổi.

- Trẻ sốt.

- Trẻ phát ban.

- Trẻ đau mắt đỏ tái phát.

- Các triệu chứng của đau mắt đỏ không có dấu hiệu cải thiện.

Nguồn tham khảo:

1. default – Stanford Medicine Children’s Health. (n.d.). https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=conjunctivitis-in-children-90-P02078

(Bài viết được PGS.TS.BS Vũ Huy Trụ - hiện đang Trưởng khoa Nhi - Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM tư vấn chuyên môn; nguồn bài viết tại đây).