Kiến thức về áp xe vú: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và cách điều trị

Áp xe vú là gì?

Áp xe vú là tình trạng xuất hiện một khối u chứa đầy mủ gây đau đớn dưới da ở vùng ngực. Đây là sự tích tụ mủ trong cơ thể do nhiễm trùng, thường xảy ra do viêm vú – một tình trạng nhiễm trùng phổ biến ở phụ nữ đang cho con bú.

Mặc dù đa số các trường hợp áp xe vú đều lành tính, nhưng khi áp xe xuất hiện ở phụ nữ không cho con bú, đặc biệt ở độ tuổi trung niên, bác sĩ sẽ cần kiểm tra để loại trừ những nguyên nhân nghiêm trọng hơn như ung thư vú dạng viêm. Ngoài ra, người bệnh không cho con bú do áp xe ngực cũng nên được tầm soát bệnh tiểu đường mới khởi phát. Việc điều trị sớm và kịp thời với bác sĩ là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng và hạn chế nguy cơ áp xe tái phát.

Nguyên nhân áp xe vú

Áp xe vú phát triển khi tuyến vú bị nhiễm trùng và dẫn đến sự tích tụ mủ. Viêm vú cũng có thể là nguyên nhân gây ra nhiễm trùng, từ đó hình thành áp xe.

Áp xe vú cũng có thể liên quan đến quá trình cho con bú. Khi vi khuẩn từ da hoặc miệng của bé xâm nhập vào vú và không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng có thể tiến triển thành áp xe. Thời gian phổ biến mà viêm vú xảy ra ở phụ nữ đang cho con bú thường là khoảng 6 tuần sau sinh.

Nguyên nhân gây áp xe vú khi cho con bú thường là do vi khuẩn Staphylococcus Aureus (tụ cầu vàng) hoặc Streptococcus sp. Hiện nay, vi khuẩn tụ cầu vàng kháng methicillin đang ngày càng gia tăng. Áp xe vú thường không chỉ liên quan đến việc tiết sữa mà còn là sự kết hợp của nhiều loại vi khuẩn như tụ cầu, Streptococcus và vi khuẩn kỵ khí. Các vi khuẩn này có thể xâm nhập qua: vết cắt trên da vú, núm vú bị nứt hoặc ống dẫn sữa bị tắc nghẽn.

Không chỉ phụ nữ cho con bú, mà ngay cả phụ nữ không cho con bú và nam giới cũng có thể mắc áp xe vú do nhiễm trùng nếu không điều trị, mặc dù những trường hợp này hiếm gặp. Áp xe vú ở những người này thường được gọi là áp xe dưới quầng vú. Vi khuẩn có thể xâm nhập qua vết thương trên mô vú, núm vú bị tụt hoặc nứt.

Dấu hiệu nhận biết vú bị áp xe

Dấu hiệu nhận biết áp xe vú thường bao gồm: đau vú, da vú bị đỏ và sưng, da ấm, tiết dịch từ núm vú, và rò mủ từ các vùng da khác trên vú. Khi nhiễm trùng, người bệnh có thể bị sốt, ớn lạnh, và cảm thấy mệt mỏi. Nếu đang dùng kháng sinh để điều trị viêm vú nhưng không thuyên giảm sau 2 ngày, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

Biến chứng khi bị áp xe vú

Áp xe vú nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, chẳng hạn như nhiễm trùng huyết, một tình trạng đe dọa tính mạng. Nhiễm trùng huyết xảy ra khi vi khuẩn từ ổ áp xe lan khắp cơ thể, ảnh hưởng đến các cơ quan quan trọng. Trong trường hợp bác sĩ nghi ngờ nhiễm trùng huyết, người bệnh có thể cần phải nhập viện để được điều trị kịp thời.

Các dấu hiệu nhiễm trùng huyết bao gồm: sốt, ớn lạnh, da vã mồ hôi, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, đau vú dữ dội hơn, lú lẫn và khó thở.

> Xem thêm: Ung thư vú là gì: Dấu hiệu, triệu chứng, phòng bệnh

Phương pháp chẩn đoán áp xe vú

Bác sĩ thường chẩn đoán áp xe vú thông qua khám thực thể và xem xét tiền sử bệnh của người bệnh, bao gồm các lần nhiễm trùng hoặc áp xe trước đó. Để xác định chính xác, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm hoặc chọc hút bằng kim để lấy mẫu xét nghiệm, nhằm loại trừ các nguyên nhân khác như u nang hoặc ung thư.

Cách điều trị áp xe vú

Điều trị áp xe vú có thể bao gồm nhiều phương pháp, từ dùng kháng sinh đến phẫu thuật. Các phương pháp bao gồm:

• Chọc hút bằng kim dưới hướng dẫn siêu âm: Bác sĩ sử dụng kim để hút mủ từ ổ áp xe dưới sự hỗ trợ của siêu âm.

• Phẫu thuật dẫn lưu: Trong các trường hợp áp xe lớn, phẫu thuật rạch để dẫn lưu mủ và làm sạch khoang áp xe là cần thiết. Sau khi rút mủ, bác sĩ có thể khâu vết mổ và để lại dây gạc để hút thêm dịch.

Điều trị nội khoa và tự chăm sóc

• Kháng sinh: Các loại kháng sinh như penicillin, erythromycin, và cephalosporin thường được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn, đặc biệt là Staphylococcus Aureus – nguyên nhân phổ biến gây ra áp xe vú.

• Tự chăm sóc: Người bệnh cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước, chườm lạnh giảm đau và dùng thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc NSAID để giảm sưng viêm.

Thời gian hồi phục sau áp xe vú có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng và khả năng áp xe tái phát.

Sau khi điều trị áp xe vú, người bệnh thường được kê đơn thuốc kháng sinh nhằm ngăn ngừa tái phát. Việc tuân thủ liều lượng thuốc theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng, ngay cả khi cảm giác đã cải thiện. Điều này đảm bảo loại bỏ hoàn toàn nhiễm trùng, tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Áp xe vú sau sinh có xu hướng dễ điều trị và nhanh phục hồi hơn so với những trường hợp áp xe không liên quan đến tiết sữa. Để hỗ trợ quá trình điều trị, người bệnh cần tuân theo những nguyên tắc quan trọng sau:

Những điều NÊN làm:

• NÊN chườm ấm và ẩm lên vùng mô vú bị nhiễm trùng để giảm đau và thúc đẩy quá trình lành.

• NÊN nhớ rằng có tới 40%-50% trường hợp áp xe vú có khả năng tái phát, vì vậy cần chú ý theo dõi.

• NÊN liên hệ ngay với bác sĩ nếu phát hiện có khối u, vú bị đỏ hoặc đau. Bác sĩ sẽ chẩn đoán và đưa ra phương án điều trị phù hợp.

• NÊN thông báo bác sĩ ngay lập tức nếu núm vú bị tụt vào trong hoặc chảy dịch.

• NÊN theo dõi các triệu chứng như sốt, ớn lạnh, hoặc đau khi cho con bú, và báo ngay cho bác sĩ.

Những điều KHÔNG NÊN làm:

• KHÔNG NÊN quên thông báo cho bác sĩ nếu người bệnh dị ứng với các loại kháng sinh như penicillin.

• KHÔNG NÊN bỏ qua việc vệ sinh núm vú và ngực đúng cách, nhất là khi cho con bú, để ngăn ngừa nứt da dẫn đến viêm vú hoặc áp xe vú.

Biến chứng sau điều trị áp xe vú có thể bao gồm:

• Sẹo hình thành do áp xe tự vỡ.

• Biến đổi ở núm vú hoặc mô vú, có thể dẫn đến co kéo núm vú hoặc xơ cứng mô vú bên trong.

• Ngực không đối xứng do mô vú thay đổi.

• Hình thành lỗ rò từ vết loét bên trong vú.

Biện pháp phòng ngừa chứng áp xe vú

Phòng ngừa áp xe vú cũng rất quan trọng để tránh bệnh tái phát. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

• Sử dụng kem dưỡng ẩm cho núm và quầng vú để ngăn ngừa nứt hoặc khô.

• Chọn quần áo và áo ngực thoải mái, không quá chật gây áp lực lên vú.

• Giữ vệ sinh vùng ngực sạch sẽ bằng cách rửa bằng xà phòng nhẹ, lau khô kỹ bằng khăn mềm.

• Đắp khăn ấm và ướt lên vú trước khi cho con bú để làm mềm mô và giảm căng sữa.

• Đảm bảo bé bú đúng cách và bú đều đặn để tránh ứ sữa trong vú.

• Sau mỗi lần cho con bú, lau sạch núm vú bằng nước ấm hoặc sữa mẹ và để khô tự nhiên.

Nếu có dấu hiệu viêm vú kéo dài hơn 24 giờ, người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa tại các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.