Chế độ ăn cho người bị viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa (Atopic Dermatitis = AD) hay còn gọi là chàm cơ địa (Atopic Eczema) chỉ một bệnh viêm da mãn tính, dễ tái phát. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, thường là trẻ em và có thể liên quan đến các bệnh dị ứng như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, mày đay, viêm da tiếp xúc, dị ứng thức ăn,...

Các tác nhân gây bệnh có thể bao gồm dầu gội, sữa tắm, bột giặt, thực phẩm, nước hoa, phấn hoa, mạt bụi, lông thú cưng cũng như sự thay đổi thời tiết, nội tiết tố và thậm chí cả căng thẳng…

Triệu chứng chính là ngứa; tổn thương da từ ban đỏ mức độ nhẹ đến lichen hóa (dày da) mức độ nặng đến chứng đỏ da.

Phương pháp điều trị căn bản trong xử lí các giai đoạn của viêm da cơ địa là sử dụng chất dưỡng ẩm.

> Xem chi tiết Viêm da cơ địa: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Bên cạnh đó, chế độ ăn uống cũng có thể hữu ích đối với người mắc viêm da cơ địa, mặc dù việc tìm hiểu những loại thực phẩm cụ thể gây ra các triệu chứng bệnh viêm da cơ địa không dễ vì mỗi người có mức độ nhạy cảm khác nhau. Điều đáng lưu ý là việc thay đổi chế độ ăn uống để tránh những thực phẩm này sẽ không đảm bảo rằng các triệu chứng của bệnh sẽ được cải thiện. Đó là bởi vì các yếu tố môi trường, di truyền và miễn dịch cũng đóng vai trò gây ra viêm da cơ địa.

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn với người bệnh viêm da cơ địa

Mặc dù không có chế độ ăn kiêng hoặc thực phẩm nào có thể chữa khỏi bệnh viêm da cơ địa nhưng người bệnh có thể điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp để cải thiện tình trạng bệnh và hạn chế các triệu chứng.

Các đợt bùng phát bệnh đôi khi được kích hoạt do phản ứng dị ứng với một số loại thực phẩm cụ thể, do đó người bệnh nên chú ý tuân thủ chế độ ăn kiêng phù hợp với tình trạng dị ứng của mình.

Chế độ ăn kiêng liên quan đến việc loại bỏ một số loại thực phẩm khỏi chế độ ăn uống của người bệnh để giúp xác định nguyên nhân gây ra phản ứng dị ứng hoặc các triệu chứng khác liên quan đến thực phẩm. Người bệnh sẽ tránh một loại thực phẩm hoặc thành phần cụ thể trong vài tuần và sau đó theo dõi làn da của mình xem có bất kỳ thay đổi nào không. Nếu các triệu chứng được cải thiện, hãy từ từ đưa thực phẩm đó vào chế độ ăn uống của mình trong vài ngày. Nếu các triệu chứng quay trở lại, có thể thực phẩm đó là nguyên nhân gây bệnh.

2. Các dưỡng chất thiết yếu cho người bị viêm da cơ địa

Một số thực phẩm và chất dinh dưỡng mà người bệnh có thể áp dụng nhằm giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh bao gồm:

Bổ sung chế độ ăn uống và chất chống oxy hóa, ví dụ: vitamin A, C, D và E

- Thực phẩm hữu cơ như trái cây và rau quả

- Cá nước lạnh và dầu cá

- Prebiotic và men vi sinh

Một số chất, vitamin có tác động tích cực đến hệ thống miễn dịch, có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh như:

Protein và carbohydrate

Thiếu protein có thể tác động tiêu cực đến nhiều yếu tố cần thiết cho việc xây dựng, sửa chữa và duy trì làn da khỏe mạnh. Carbohydrate là nguồn cung cấp glucose và cung cấp năng lượng để tạo ra các mô mới, bao gồm cả da.

Chất chống oxy hóa

Vì viêm da cơ địa là một chứng viêm nên chế độ ăn nhiều thực phẩm chống viêm và chống oxy hóa có thể làm giảm viêm, cải thiện tình trạng chống oxy hóa nên có ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe của da.

Chất xơ

Chất xơ cung cấp chất dinh dưỡng cho đường ruột phát triển. Ăn thực phẩm giàu chất xơ có thể giúp giảm viêm.

Chất xơ chủ yếu được tìm thấy trong trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt. Thực phẩm giàu chất xơ phải kể đến yến mạch, đậu và đậu lăng. Các khuyến nghị hiện tại yêu cầu 25 gam đối với phụ nữ và 38 gam đối với nam giới hoặc khoảng 4-5 cốc mỗi ngày.

Vitamin A

Vitamin A liên quan nhiều đến mô biểu mô (lớp tế bào bao phủ bề mặt bên trong và bên ngoài cơ thể) trên khắp cơ thể, bao gồm da. Vitamin A có chức năng thúc đẩy quá trình thay đổi tế bào và hỗ trợ hệ thống miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng bằng cách giữ cho da và các mô trong đường tiêu hóa và hô hấp khỏe mạnh. Tình trạng vitamin A thấp có thể góp phần gây ra bệnh và các vấn đề về da khác (như dày sừng nang lông).

Thực phẩm chứa vitamin A bao gồm khoai lang và cà rốt. Một củ khoai lang nguyên củ hoặc nửa cốc cà rốt cung cấp hơn 100% lượng vitamin A khuyến nghị hàng ngày.

Vitamin E

Vitamin E bảo vệ màng tế bào (bao gồm cả màng tế bào da), đã được sử dụng tại chỗ để giảm sẹo và giảm ngứa.

Collagen

Collagen có vai trò quan trọng trong việc tạo nên cấu trúc cho da.

Sắt, acid amin, vitamin B6, đồng và magie

Sắt, acid amin, vitamin B6, đồng và magie đóng vai trò quan trọng trong sản xuất collagen. Ngoài ra, magie có chức năng như một đồng yếu tố enzyme để tổng hợp protein.

Vitamin C

Vitamin C là một chất dinh dưỡng chống oxy hóa mạnh mẽ và cần thiết cho quá trình tổng hợp collagen, loại protein có nhiều nhất trong cơ thể cho làn da khỏe mạnh.

Một nửa cốc ớt chuông, bông cải xanh, súp lơ và dâu tây cung cấp hơn 80% lượng vitamin C khuyến nghị hàng ngày.

Omega 3 và omega 6 – acid béo

Thực phẩm chống viêm phải kể đến những thực phẩm có chứa acid béo omega-3, có thể mang lại nhiều lợi ích không chỉ riêng với làn da. Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung acid béo omega-3 có thể đầy hứa hẹn nhưng điều này chưa được nghiên cứu đầy đủ trong việc ngăn ngừa viêm da cơ địa. Các nghiên cứu cho thấy viêm da dị ứng không nhất thiết liên quan đến sự thiếu hụt acid béo omega-3 mà chủ yếu liên quan đến sự thay đổi quá trình trao đổi chất có thể làm giảm mức độ omega-3 acid béo trong máu

Acid béo thiết yếu cần thiết cho cấu trúc và tính toàn vẹn của màng tế bào. Ngoài ra, acid béo omega 3 EPA và DHA có thể cải thiện các triệu chứng viêm da cơ địa do tác dụng chống viêm của chúng.

Kẽm

Kẽm giúp hệ thống miễn dịch hoạt động tốt, bảo vệ chống lại stress oxy hóa và giúp chữa lành vết thương trên da. Nồng độ kẽm thấp (huyết thanh, tóc và hồng cầu) được tìm thấy ở những người mắc bệnh viêm da cơ địa.

Thực phẩm giàu kẽm bao gồm thịt bò, đậu và một số loại ngũ cốc.

Vitamin D

Vitamin D có vai trò quan trọng đối với sức khỏe của hệ thống miễn dịch và sự thiếu hụt có thể dẫn đến tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm da cơ địa. Nó đã được chứng minh giúp ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp trên và tham gia vào nhiều chức năng miễn dịch và viêm trong cơ thể.

Con của những bà mẹ có tình trạng vitamin D thấp khi mang thai có tỷ lệ mắc viêm da cơ địa cao hơn. Khuyến nghị mới hàng ngày về vitamin D là 800 IU cho người lớn. Ngoài việc ở bên ngoài, vitamin D có thể được lấy từ cá béo và nấm.

Glutathione: Vitamin B2 & Selen

Vitamin B2 (Riboflavin) rất cần thiết để tạo ra glutathione, chất chống oxy hóa chính của cơ thể. Glutathione thấp được tìm thấy ở những người bị viêm da cơ địa. Khoáng chất selen cũng cần thiết cho quá trình sản xuất glutathione. Selenium có thể giúp giảm viêm và căng thẳng oxy hóa, góp phần gây ra bệnh và mức độ nghiêm trọng của nó.

3. Gợi ý một số món ăn cho người viêm da cơ địa

Nhiều người nhận thấy rằng việc áp dụng chế độ ăn tăng cường rau hoặc thực phẩm có nguồn gốc thực vật, đồng thời loại bỏ carbs và thực phẩm chế biến sẵn có thể giúp cải thiện sức khỏe và thể chất một cách đáng kể.

Tham khảo một số thực phẩm tốt cho chế độ ăn của người viêm da cơ địa:

4. Lưu ý về viêm da cơ địa và dị ứng thực phẩm

Viêm da cơ địa và dị ứng thực phẩm có mối liên quan chặt chẽ với nhau. Một số người mắc bệnh viêm da cơ địa có thể nhạy cảm với một số loại thực phẩm nhất định và làm cho các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Những sự nhạy cảm với thực phẩm này mang tính cá nhân và thường khó xác định. Cho đến nay, không có loại thực phẩm cụ thể nào được khuyến nghị loại bỏ khỏi chế độ ăn uống để điều trị viêm da dị ứng.

Không có chế độ ăn kiêng nào khắc phục nhanh chóng tình trạng viêm da dị ứng. Tuy nhiên, áp dụng một chế độ ăn uống hợp lí, cân bằng, giàu các chất dinh dưỡng lành mạnh có thể hỗ trợ hệ thống miễn dịch khỏe mạnh.

Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ chỉ khuyến cáo tránh ăn những thực phẩm đã được ghi nhận là dị ứng thực phẩm. Điều này có thể giúp giảm các triệu chứng nhưng không thể làm thay đổi sự tiến triển của bệnh như viêm da dị ứng.

Lưu ý:

Một loại thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm bệnh viêm da cơ địa như một số loại hải sản có vỏ, trứng, lạc (đậu phộng), đậu nành, sữa và các sản phẩm từ sữa, rượu bia, thực phẩm có chứa gluten (bánh mì, mì ống, ngũ cốc)…

> Xem chi tiết bị viêm da cơ địa nên kiêng ăn gì tại đây.

(Bài viết được biên soạn lại từ tài liệu Chế độ ăn cho người bị viêm da cơ địa theo Báo Sức Khỏe và Đời Sống; bạn có thể xem báo cáo tại đây).