Bất cứ nhóm bệnh nào có triệu chứng do sự phát triển không kiểm soát được của các tế bào ở một mô hoặc cơ quan của cơ thể. Bướu ác tính chủ yếu thường phát triển ở những cơ quan chính như phổi, vú, ruột, da, dạ dày, hoặc tuyến tụy, nhưng chúng cũng có thể phát triển ở hốc mũi, tinh hoàn, hoặc buồng trứng, ở môi hoặc lưỡi.
Ung thư cũng có thể phát triển ở những mô tạo thành tế bào máu của tủy xương (bệnh bạch cầu) và ở hệ bạch huyết, các cơ hoặc xương.
Ung thư không chỉ là sự phát triển bất thường, hoặc tân sinh xuất hiện ở cơ thể người. Tuy nhiên, ung thư khác u lành tính, như hột cơm hoặc u mỡ ở hai điểm quan trọng. Khi phát triển, nó lan ra và thâm nhiễm vào các mô xung quanh và có thể phong bế các đường lưu thông, phá hủy các dây thần kinh và ăn mòn xương. Các tế bào ung thư có thể lan ra qua các mạch máu và các mạch bạch huyết đến các phần khác của cơ thể, sự di căn này tạo thành những vệ tinh u mới.
Ung thư là một quá trình ảnh hưởng tới con người từ thời tiền sử. Tại Liên hiệp Anh, là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây tử vong (chỉ sau bệnh tim), khoảng 150.000 người chết hàng năm hay chiếm 1/5 tổng số tử vong. Nói chung, hàng năm có khoảng 220.000 người bị mắc ung thư. Ngoài ung thư từ thời trẻ, có thể kết hợp với một số sự kiện khi đang mang thai như ở trong môi trường phóng xạ, phần lớn ung thư ở người già là đặc điểm của quá trình lão hóa.
Sự phát triển của ung thư bắt đầu khi các gen đột biến gây ung thư (gen điều khiển sự phát triển và nhân lên của tế bào) ở một tế bào hoặc các tế bào bị biến đổi bởi các tác nhân gọi là chất sinh ung thư.
Một khi tế bào biến đổi thành dạng tạo thành khối u (biến đổi ác tính), sự thay đổi trong các gen gây ung thư của chúng được truyền qua tất cả các tế bào con. Vì vậy, một nhóm nhỏ các tế bào bất thường được thiết lập, và chúng phân chia nhanh hơn các tế bào bình thường xung quanh. Thông thường các tế bào bất thường không biệt hóa - tức là chúng không tiến hành thêm nữa nhiệm vụ đặc biệt của các tế bào trong mô - và có thể thoát khỏi sự điều khiển của các hormon và hệ thần kinh. Vì vậy, kết quả chúng là những kẻ ăn bám, không đóng góp gì cho các mô nhưng vẫn tiếp tục tiêu thụ chất dinh dưỡng.
Phải mất nhiều năm thì sự phát triển của các tế bào mới đủ lớn để có thể gây các triệu chứng, mặc dù tốc độ phát triển khác nhau tùy thuộc vào vị trí của mô. Những đánh giá gần đây đã cho thấy một số ung thư phổi và vốn đã phát triển đầy đủ khoảng 5 năm trước khi gây những triệu chứng. Trong giai đoạn "yên lặng" này, những di căn có thể xảy ra ở gan, phổi, xương, hoặc não và ở những tình huống này, cách điều trị bằng phẫu thuật thuẫn tuý là không thể được vì ung thư đã lan rất xa khỏi vị trí ban đầu.
Những triệu chứng do ung thư gây ra rất nhiều. Các triệu chứng phụ thuộc vào vị trí khối u, và nguồn gốc mô và độ lan rộng của khối u. Triệu chứng có thể là đặc điểm trực tiếp của khối u (như thay đổi ở da) hoặc chúng có thể do các ách tắc hoặc chảy máu vào đường lưu thông, như đường thông khí ở phổi, đường dạ dày-ruột, hoặc đường niệu hoặc do hỏng các chức năng của các cơ quan cần thiết cho sự sống.
Khối u đè lên hoặc làm rối loạn các đường thần kinh có thể gây các rối loạn hệ thần kinh hoặc gây đau. Một số khối u dẫn đến sự sản sinh quá nhiều hormon, với những biến chứng và ảnh hưởng ở xa vị trí khối u. Sụt cân không giải thích được cũng là một đặc điểm của nhiều loại ung thư.
Việc chẩn đoán ung thư ở giai đoạn đầu (khi cơ hội điều trị là cao nhất) và phạm vi điều trị đã được cải tiến nhiều trong thập kỷ vừa qua.
Các xét nghiệm sàng lọc (đối với ung thư vú, ung thư cổ tử cung và ung thư ruột) đã làm giảm tỉ lệ tử vong do những loại ung thư này. Tuy nhiên, với phần lớn ung thư, chẩn đoán có được sau khi đã có những triệu chứng, dựa trên việc thăm khám bệnh nhân và được xác nhận bằng kiểm tra kính hiển vi các tế bào mô có được bằng sinh thiết (các tế bào ung thư khác với các tế bào bình thường). Những kỹ thuật quét và ghi hình hiện đại cho nhiều thông tin hơn và giảm sự bất tiện đối với bệnh nhân.
Có bốn loại xét nghiệm chủ yếu: xét nghiệm tế bào, các kỹ thuật ghi hình, xét nghiệm hóa học, và khám trực tiếp.
Ngày nay, khoảng một nửa ung thư được điều trị hoàn toàn, tỉ lệ điều trị khỏi và sống sót đang tăng lên hàng năm. Đối với một số bệnh của một số cơ quan nào đó, trên thực tế chẩn đoán ung thư cho tiên lượng tốt hơn so với một số chẩn đoán khác. Tỷ lệ điều trị, sống sót và tái phát bệnh khác nhau tùy thuộc vào cơ quan hoặc mô bị ảnh hưởng.
CÁC THÔNG TIN KHÁC VỀ UNG THƯ BẠN NÊN ĐỌC:
- Tình hình ung thư, các loại ung thư phổ biến ở Việt Nam; nhiều tiến bộ trong điều trị ung thư xét về khoa học;
- Sách nên đọc về Cẩm nang điều trị ung thư của GS Nguyễn Chấn Hùng
- Ngăn bệnh nhiễm ngừa ung thư
- Các bài viết khác về chủ đề ung thư nên đọc
- Về ung thư ruột kết - trực tràng.
Tài liệu và thông tin trong bài viết này được trích dẫn từ cuốn Từ điển Bách khoa Y học Anh Việt A-Z mà tác giả là một nhóm nhà khoa học do Giáo sư Ngô Gia Hy làm chủ biên.
Tags:
Tags:
Từ điển Bách khoa Y học Anh - Việt (A - Z) là cuốn sách về kiến thức y học chuyên sâu với các từ tiếng Anh được giải thích bằng tiếng Việt giản dị, dễ hiểu, có hệ thống và bảo đảm độ tin cậy, tác giả là một nhóm nhà khoa học do Giáo sư Ngô Gia Hy làm chủ biên.
Cuốn sách nổi tiếng này của tác giả GS.TS.BS Nguyễn Chấn Hùng đã được NXB Tổng hợp TP HCM tái bản nhiều lần.
"Khi hơi thở hóa thinh không" là một cuốn hồi ký đầy xúc động và sâu sắc của Paul Kalanithi, một bác sĩ phẫu thuật thần kinh trẻ tuổi người Mỹ gốc Ấn. Anh đã viết cuốn sách trong những tháng cuối đời khi anh đối mặt với căn bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối.
