Đau ngực do nhồi máu cơ tim

Trong các bệnh mà chúng ta thường nghe đến, NMCT là bệnh đứng hàng đầu tiên và ai cũng biết tỷ lệ tử vong vẫn chiếm vị trí cao nhất trong các cấp cứu nội khoa.

Nếu sử dụng Google có thể dễ dàng tìm thấy sự mô tả theo lý thuyết của một cơn đau do NMCT cấp:"Người bệnh có cảm giác đau nhói như bị bóp nghẹt từ phía sau xương ức hoặc vùng trước tim. Cơn đau lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến tận ngón đeo nhẫn và ngón út. Đau có thể lan lên cổ, cằm, vai, sau lưng, tay phải hoặc vùng thượng vị".

Vậy nhưng quả thật trong thực tế có thể gặp rất nhiều các biểu hiện khác nhau của cơn đau do tắc nghẽn động mạch vành nuôi tim. Chính vì vậy tôi xin chia sẻ kinh nghiệm của mình cho các bạn trong và cả ngoài ngành Y để nhanh chóng nhận ra bệnh lý cấp cứu nguy hiểm này.

Trước tiên phải hiểu NMCT là tắc một nhánh động mạch vành (tên gọi Y học của các mạch máu nuôi cơ tim). Trong thực hành lâm sàng có thể chia làm 3 loại cơn đau ngực do NMCT cấp gây ra.

- Thứ nhất là cơn đau ngực dữ dội lần đầu tiên xuất hiện (mới khởi phát). Cơn đau thường như mô tả điển hình. Nếu bạn gặp một người đau như vậy kèm theo các triệu chứng vã mồ hôi lạnh, khó thở, nôn hoặc buồn nôn là gần như chắc chắn đã bị NMCT cấp, cần gọi cấp cứu tối khẩn. Trong hơn 35 năm mặc áo Blouse tôi chưa gặp bệnh nhân nào bị NMCT cấp mà không kèm vã mồ hôi lạnh nên tôi xin nhấn mạnh triệu chứng tưởng như phụ nhưng rất có giá trị chẩn đoán này.

- Thứ hai là cơn đau thắt ngực mãn tính đột ngột trở nên không ổn định ví dụ như trước đây chỉ đau khi làm việc nặng giờ đây đau xuất hiện giống như vậy khi chỉ cần gắng sức ít hoặc thậm chí đang nghỉ ngơi. Các cách làm giảm đau mà trước đây bệnh nhân sử dụng không hiệu quả như ngồi, nằm nghỉ vẫn còn đau, đau trước đây chỉ 2-3 phút giờ kéo dài hơn hay trước chỉ cần dùng thuốc giãn mạch vành (uống hay xịt dưới lưỡi) là giảm được cơn đau nay không thấy giảm. Nói dễ hiểu là xuất hiện cơn đau khác thường so với mọi lần kèm theo vã mồ hôi lạnh (tôi lại nhấn mạnh lần nữa), chúng ta cần phải nghĩ đến bệnh nhân đã bị chuyển từ bệnh động mạch vành ổn định (mới chỉ hẹp) thành NMCT (tắc hoàn toàn)! Lúc này BN cần nằm bất động và người xung quanh cần gọi cấp cứu ngay.

- Thứ ba là các cơn đau ngực không quá dữ dội như 2 tình huống kể trên nhưng xuất hiện trở lại giống như trước khi bệnh nhân được phẫu thuật bắc cầu hay can thiệp đặt stent động mạch vành. Đây là những trường hợp rất hay gặp vì việc can thiệp đặt stent đã rất phổ biến tại Việt Nam. Vậy nên nếu xuất hiện cơn đau giống như trước (tái phát), cần liên hệ lại ngay với bác sĩ đang điều trị cho mình. Người thân đã từng bị đặt stent hay phẫu thuật tim, từng cấp cứu NMCT... giờ bị đau ngực lại, các bạn cần hỏi xem cơn đau có giống như trước không. Nếu giống, chắc chắn bệnh nhân sẽ trả lời được vì đau tim do NMCT cũng giống như nhức răng, mỗi người có thể một kiểu khác nhau nhưng ai từng bị chắc không bao giờ quên được phải không các bạn.

Cuối cùng tôi xin chia sẻ những tình huống ngoại lệ, không điển hình, như NMCT mà không có đau ngực (hay gặp trên BN bị Đái tháo đường, lớn tuổi, suy kiệt), NMCT mà dấu hiệu tiêu hoá nổi trội (đau vùng thượng vị, nôn...) hay NMCT có biến chứng ngay khi khởi phát (sốc tim, hôn mê do tắc mạch não thậm chí đột tử do rối loạn nhịp tim...). Đây là những trường hợp khó, ngay cả đối với nhân viên y tế, cần có thêm các xét nghiệm cận lâm sàng (men tim, điện tim, siêu âm tim...). Tuy nhiên tôi lại xin nhấn mạnh dấu hiệu gợi ý nhất vẫn là sự khác thường của cơ thể kèm theo vã mồ hôi. Phải nghĩ đến NMCT cấp để chúng ta không "bỏ sót" thời gian "vàng", khởi động điều trị cấp cứu cho bệnh nhân và người thân của mình!

Chúc tất cả chúng ta một buổi chiều cuối tuần thư giãn.